Leefgebied en Bedreigingen

Leefgebied rond de Noordpool

De IJswalvissen leven in de randzone van het ijs rondom de Noordpool. Er worden tegenwoordig vier subpopulaties onderscheiden. Deze subpopulaties zijn van elkaar gescheiden door min of meer onoverbrugbare barrières. Bijvoorbeeld door ondoordringbaar vast pakijs dat doorloopt tot aan de kust zoals bij Siberië. Of  door een landmassa zoals het schiereiland van Kamchatka dat de  populatie van de Okhotsk-zee afscheidt van die van de Bering Zee. Het is niet  duidelijk in hoeverre  vermenging van populaties optreedt door de afname van het ijsoppervlak van de Noordpool. Zoals schepen steeds gemakkelijker via de noordwestelijke doorvaart tussen de Atlantische en Stille Oceaan kunnen navigeren, zouden IJswalvissen dat in principe ook kunnen doen. Populaties die zich duizenden jaren gescheiden hebben ontwikkeld kunnen nu in contact met elkaar komen. Verstaan de dieren dan nog elkaars walvissongs? En als vermenging optreedt, wat betekent dat voor de genetische diversiteit?

Bedreigingen

Na beëindiging van de commerciële walvisjacht halverwege de vorige eeuw, waren er nog maar weinig IJswalvissen over. De soort stond op de Rode Lijst van de IUCN aangegeven als ‘very rare’. Na dit dieptepunt hebben twee van de vier subpopulaties zich aardig weten te herstellen. De populatie in de zeeën rond Alaska en Oost-Siberië (Beringzee Chuckchi-zee en Beaufortzee) is toegenomen tot ca. 16.000 dieren. De Oost Canada / West Groenland populatie omvat nu ca. 4000 dieren. De groei daarvan is inmiddels gestagneerd, vermoedelijk als gevolg van klimaatverandering. Door het terugtrekkende ijs trekken orca’s steeds in grotere aantallen steeds verder naar het noorden waar ze jonge ijswalvissen aanvallen.

Twee van de vier subpopulaties worden door het IUCN  gekenmerkt als ‘endangered’. Het aantal dieren van de Spitsbergen-populatie bedraagt hooguit nog een paar honderd. De omvang van de Okhotsk-populatie is beslaat maximaal 250 dieren.

Wanneer het Noordpoolijs smelt neemt niet alleen het leefgebied van de IJswalvissen af, maar volgt er ook een grote toename van scheepvaart en exploratie-activiteiten. Waarschijnlijk zijn de bij uitstek vocale IJswalvissen zeer gevoelig voor verstoring door onderwaterlawaai van scheepsmotoren en sonars. Aangetoond is dat IJswalvissen al op tientallen kilometers afstand reageren op de lucht-explosies van airguns die gebruikt worden bij seismisch onderzoek.